Ως κήλη ορίζεται ο τραυματισμός του σκληρού εξωτερικού περιβλήματος του δίσκου (ινώδης δακτύλιος) και η προβολή (ή και διαφυγή) του μαλακότερου περιεχομένου του δίσκου (πηκτοειδής πυρήνας) έξω από τα φυσιολογικά ανατομικά όρια του μεσοσπονδυλίου δίσκου. Οι οσφυϊκές δισκοκήλες μπορεί να είναι ασυμπτωματικές, να προκαλούν τοπικό πόνο (οσφυαλγία) ή/και να πιέζουν ένα οσφυϊκό νεύρο οπότε προκαλούν πόνο κατά μήκος του, σύστοιχου με την κήλη, κάτω άκρου με κατανομή στην περιοχή που νευρώνεται από αυτό (ισχιαλγία). Η πίεση στο οσφυϊκό νεύρο μπορεί όταν είναι σημαντική ή χρόνια να προκαλέσει και διαταραχή της λειτουργίας του με αποτέλεσμα παραισθησία, υπαισθησία (μούδιασμα) και αδυναμία του κάτω άκρου. Η πρόγνωση της κήλης του οσφυϊκού μεσοσπονδυλίου δίσκου είναι γενικά καλή, ένα σημαντικό ποσοστό των ασθενών παρουσιάζει σημαντική βελτίωση ή ακόμη και πλήρη ανάταξη του πόνου εντός μερικών εβδομάδων από την έναρξη του με συντηρητική θεραπεία. Η χειρουργική επέμβαση αξιολογείται στους ασθενείς με πολύ έντονο ή χρόνιο πόνο που δεν ανταποκρίνεται στην αναλγητική αγωγή και κυρίως (άμεσα) σε αυτούς που αναπτύσσουν οποιοδήποτε νευρολογικό έλλειμμα.

Επίπτωση και Αιτίες

Η οσφυϊκή δισκοκήλη είναι ένα σχετικά κοινό απεικονιστικό εύρημα, πάνω από το 50% του ενήλικου πληθυσμού έχει διαφόρων βαθμών προβολές ενός ή περισσοτέρων μεσοσπονδυλίων δίσκων στη μαγνητική τομογραφία της οσφυϊκής μοίρας της σπονδυλικής στήλης και περίπου 30% παρουσιάζει απεικονιστικά σημαντική δισκοκήλη. Οι περισσότερες είναι και παραμένουν ασυμπτωματικές, όμως ένας μεγάλος αριθμός ασθενών θα αναπτύξει οσφυαλγία και περίπου 2% του πληθυσμού θα αναπτύξει ισχιαλγία εξ’ αιτίας τους. Οι περισσότεροι ασθενείς είναι μεταξύ 20 και 60 ετών-μέσος όρος ηλικίας στην ανάπτυξη συμπτωμάτων είναι τα 35 έτη. Τα επίπεδα της οσφυϊκής μοίρας τα οποία πλήττονται συχνότερα είναι τα κατώτερα (Ο4-Ο5 ακολουθούμενο από το Ο5-Ι1). Παράγοντες κινδύνου για την ανάπτυξη οσφυϊκής δισκοκήλης είναι η παχυσαρκία, το κάπνισμα, και συγκεκριμένα ήδη εργασιών και δραστηριοτήτων (άρση βαρών αλλά και καθιστική ζωή). Κληρονομικοί παράγοντες φαίνεται να είναι σημαντικοί σε ασθενείς που αναπτύσσουν δισκοκήλες σε νεαρές ηλικίες (κάτω των 30).  

Συμπτώματα

Η οσφυϊκή δισκοκήλη μπορεί να προκαλέσει πόνο στην μέση (οσφυαλγία), πόνο στο σύστοιχο με την κήλη άκρο -σπανιότερα και στα δύο- (ισχιαλγία) ή συνδυασμό των δύο (οσφυοϊσχιαλγία). Η συνήθης εξέλιξη είναι αρχικά οσφυαλγία η οποία σταδιακά μετατρέπεται σε ισχιαλγία. Ορισμένοι ασθενείς αναπτύσσουν και νευρολογικό έλλειμμα στο επηρεασμένο κάτω άκρο το οποίο μπορεί να είναι υπαισθησία (μούδιασμα) ή μυϊκή αδυναμία. 

Κήλη οσφυϊκού μεσοσπονδυλίου δίσκου (κάτω), με στένωση του νευρικού τρήματος  και πίεση του εξερχόμενου νεύρου.Σύγκριση με φυσιολογικό δίσκο, τρήμα στην άνω εικόνα.

Κήλη οσφυϊκού μεσοσπονδυλίου δίσκου (κόκκινο περίγραμμα), η οποία προκαλεί στένωση του δεξιού τρήματος και πίεση στο νεύρο (κυανό βέλος). Αριστερό νεύρο με πράσινο βέλος.

Η αδυναμία είναι συνήθως εντοπισμένη στην κάμψη ή τη έκταση της ποδοκνημικής άρθρωσης ή/και του γόνατος, αλλά και άλλες μυϊκές ομάδες μπορεί να είναι επηρεασμένες.
Οι κήλες των οσφυϊκών μεσοσπονδυλίων δίσκων μπορεί επίσης να συμβάλουν (μαζί με την γενικευμένη εκφύλιση και υπερτροφία οστικών και συνδεσμικών στοιχείων) και στη στένωση του οσφυϊκού σπονδυλικού σωλήνα η οποία προκαλεί νευρογενή διαλείπουσα χωλότητα, δηλαδή αδυναμία στα κάτω άκρα μετά από βραχεία απόσταση βάδισης. Το θέμα αυτό αναπτύσσεται στην ενότητα Στένωση Οσφυϊκού Σπονδυλικού Σωλήνα.
Ισχυρή οσφυαλγία, αδυναμία και μούδιασμα σε ένα ή και τα δύο κάτω άκρα (μερικές φορές χωρίς πόνο σε αυτά), υπαισθησία (μούδιασμα) της περιοχής των γεννητικών οργάνων και του περινέου και διαταραχή της ούρησης ή της αφόδευσης (επίσχεση ή/και ακράτεια) είναι συμπτώματα οξείας και σοβαρής πίεσης στα νεύρα της οσφυϊκής μοίρας της σπονδυλικής στήλης και συνιστούν μια (σπάνια) συνδρομή που ονομάζεται ιππουριδική και χρήζει άμεσης χειρουργικής επέμβασης

Διάγνωση

Απαραίτητες είναι:

Η λεπτομερής λήψη ιστορικού και η κλινική εξέταση,

Η μαγνητική τομογραφία της οσφυϊκής μοίρας της σπονδυλικής στήλης (αξονική τομογραφία μόνο όταν δεν μπορεί να πραγματοποιηθεί μαγνητική λόγω π.χ. βηματοδότη).

Σε ορισμένες περιπτώσεις:

Το ηλεκτρομυογράφημα με ταχύτητα αγωγής νεύρων κάτω άκρων.

Πρόγνωση

Η πρόγνωση της οσφυαλγίας και ισχιαλγίας από την οσφυϊκή δισκοκήλη είναι πολύ καλή. Η πλειοψηφία των ασθενών βελτιώνεται σημαντικά με συντηρητική θεραπεία (αναλγητική φαρμακευτική αγωγή, αντιφλεγμονώδη, ανάπαυση), αν και υποτροπιάζοντα επεισόδια είναι αρκετά συχνά. Συγκεκριμένα, όσον αφορά την οσφυαλγία το 90% των ασθενών βελτιώνεται σημαντικά σε 6 εβδομάδες και το 95% σε 3 μήνες. Στους ασθενείς με ισχιαλγία η πρόγνωση είναι λίγο χειρότερη με το 75% από αυτούς να έχει σημαντική βελτίωση έως 3 μήνες μετά την έναρξη του πόνου. Μια μειοψηφία ασθενών, όπως προκύπτει από τα ανωτέρω, έχει χρόνιο πόνο, συνήθως με υφέσεις και εξάρσεις, η διάρκεια του οποίου μπορεί να είναι και μεγάλη.

 Κήλη οσφυϊκού μεσοσπονδυλίου δίσκου,επίπεδο  Ο5-Ι1, (φούξια βέλος). Ιππουρίδα με πράσινο βέλος.

Κήλη οσφυϊκού μεσοσπονδυλίου δίσκου, επίπεδο
Ο4-Ο5 (πράσινο βέλος). 

Θεραπεία

Οι αποφάσεις για το είδος και τον χρόνο των θεραπευτικών χειρισμών στην κήλη του οσφυϊκού μεσοσπονδυλίου δίσκου είναι ιδιαίτερα εξατομικευμένες και εξαρτώνται από τον συνδυασμό του ιστορικού, των κλινικών και απεικονιστικών ευρημάτων. Στους ασθενείς με οσφυαλγία και οσφυοϊσχιαλγία η θεραπεία είναι αρχικά συντηρητική. Αυτή περιλαμβάνει αναλγητική αγωγή (συνήθως αντιφλεγμονώδη), διακοπή των επώδυνων δραστηριοτήτων όπως η άρση βαρών, βραχεία ανάπαυση (ο κλινοστασμός δεν είναι ιδιαίτερα χρήσιμος ή επωφελής μετά από μερικές ημέρες) σε συνδυασμό κατόπιν με ήπια κινητοποίηση όπως βάδιση ή κολύμβηση και τροποποίηση του τρόπου ζωής (απώλεια βάρους στους παχύσαρκους, διακοπή καπνίσματος και καθιστικής ζωής). Τοπικές εγχύσεις κορτιζόνης (επισκληρίδιες, διατρηματικές) μπορεί να είναι ωφέλιμες σε επιλεγμένους ασθενείς.
Ασθενείς οι οποίοι πρέπει να αντιμετωπίζονται χειρουργικά (ή τουλάχιστον να αξιολογούνται για αυτό) είναι αυτοί στους οποίους η συντηρητική αγωγή δεν επαρκεί (έντονος ή χρόνιος πόνος) και κυρίως αυτοί που εγκαθιστούν νευρολογικό έλλειμμα (ιδιαίτερα οι ασθενείς με ταχεία εγκατάσταση ή επιδείνωση αυτού). Το ήπιο νευρολογικό έλλειμμα μπορεί σε ορισμένες περιπτώσεις να αναστραφεί με συντηρητική αγωγή αλλά η έκβασή του με αυτό τον τρόπο είναι αβέβαιη και ενέχεται ο κίνδυνος επιδείνωσης και μονιμοποίησης του. Στους ασθενείς με ιππουριδική συνδρομή η θεραπεία είναι ανεξαιρέτως χειρουργική. Δες και ενότητα: Οσφυϊκή Μικροχειρουργική Δισκεκτομή.